तुळशीला आयुर्वेदात संजीवनी औषधी वनस्पती मानल जात. कारण तुळशीच्या वनस्पतीमध्ये बरीच गुणधर्म असतात ज्यामुळे अनेक रोग बरे होण्यास मदत होते. तुळशीची वनस्पती केवळ आरोग्याचच नव्हे तर दृष्टीक्षेपाचेही र-क्षण करते. “तुळशीचे झाड माहित नाही. गाय माहित नाही. गुरु मनुज माहित नाही. हे तीन नंदकिशोर आहे.”
याचा अर्थ असा की आपण कधीही तुळशीला झाडासारखे मानू नये, गायीला प्राणी समजून घेण्याची चूक करू नये आणि एखाद्या गुरूला सामान्य माणूस मानण्याची चूक करू नये कारण हे तिघेही ईश्वराच्या प्रतिमा आहेत. चला तर मग जाणून घेऊया तुळशी वनस्पतीशी सं-बंधित काही महत्त्वाच्या गोष्टी.
१. तुळशीची पान कधीच चावून खाऊ नये :- तुळशीची पान कधीच चावून खाऊ नये. याची दोन कारणे आहेत. सर्वप्रथम, तुळशीची पान पूजनीय असतात आणि दुसरे म्हणजे, तुळशीच्या पानांमध्ये पारा धातूचे घटक आढळतात जे पानांवर चघळतात आणि दातांवर लावतात. बुध दात ख-राब करतो. म्हणूनच चघळण्याऐवजी पाने गिळणे किंवा चोखणे आवश्यक आहे. तसेच बर्‍याच आ-जारांमध्ये फा-यदेशीर ठरते.
२. रविवारच्या दिवशी तुळशीला स्पर्शही करू नका :- रविवारी तुळशीची पाने तोडू नये व त्याची पूजा करू नये. तुळशी हा साक्षात् राधा जींचा अवतार मानला जात आहे. असे मानले जाते की तुळशीजी रविवारी विष्णूसाठी उपास करतात. म्हणूनच रविवारी तुळशीचे पान तोडू नाहीत. शास्त्रानुसार एकादशी आणि ग्रहण काळातही तुळशीची पाने तोडू नयेत.
३. शिव आणि गणेश पूजेमध्ये तुळशी वापरू नये “- शिवलिं-ग आणि गणेश जीच्या पूजेमध्ये कधीही तुळशीची पाने वापरू नका हे नेहमी लक्षात ठेवा. त्यांच्या पूजेमध्ये तुळशीचा वापर निषिद्ध आहे. पौराणिक कथेनुसार भगवान शिवने तुळशीचा नवरा शंखाचूड याला राक्षसांचा राजा म्हणून ठा र मा रले होते. याचा परिणाम असा झाला की शिवपूजनामध्ये तुळशीचा वापर केला जात नाही.
४. वाळलेली तुळशीची वनस्पती घरात ठेवणे योग्य नाही :- घरात लावलेली तुळशीची वनस्पती कोणत्याही कारणास्तव वळल्यास ती नदी किंवा तलावामध्ये सोडून द्यावी. वाळलेली तुळशीची वनस्पती घरात ठेवणे अशुभ मानले जात. असे मानले जाते की घरात समस्या असल्यास, तुळशीची वनस्पती सुकण्यास सुरवात होते.
५. संध्याकाळनंतर तुळशीला स्पर्श करू नका :- संध्याकाळी तुळशीच्या झाडास स्पर्श करु नका. असे मानले जाते की तुळशीजी संध्याकाळनंतर विश्रांती घेतात.
६. तुळशी दम्यासाठी रामबाण उ-पाय :- असे म्हटले जाते की दररोज थोड्या काळासाठी, जर तुळशीच्या झाडासमोर बसलो तर दमा आणि श्वसनविषयक समस्या लवकर दूर होतात.
७. तुळशीची वनस्पती प्रत्येक घरात असावी :- तुळशीची वनस्पती प्रत्येक घरात असावी कारण त्याची उपस्थिती वैद्यसारखे कार्य करते. तुळशी आपल्या घरातील सर्व प्रकारचे दोष दूर करते आणि आपल्या शरीराला निरोगी आणि आनंदी जीवन देते.
